Çölyak hastalığı sindirim sistemi, özellikle de ince bağırsakları etkiler. Genetik olarak yatkın çocuklarda ve yetişkinlerde görülür. Semptomlar genellikle glüten içeren gıdaların yenmesi ile tetiklenir.
Çölyak hastalığı, hastaların ince bağırsakta tahrişe (iltihaba) sahip olduğu ve besinlerden besinleri emmede zorluğa neden olduğu kronik (uzun süreli) bir sindirim hastalığıdır.
Hasta, glüten içeren yiyecekleri yemeye başladığında bağırsakta iltihaplanma ortaya çıkar. Glüten buğday, arpa, çavdar ve ilgili tahıllarda bulunan belirli protein türlerine verilen isimdir.
Gluten, bitki bazlı bir protein türüdür. Buğday, çavdar ve arpada bulunur ve ekmek hamuruna pişirme özelliklerini verir. Kek, ekmek, makarna, kahvaltılık gevrekler, soslar, bira (arpadan yapılır) ve hazır yemekler glüten içerebilir.
Glutensiz diyete uymayan çölyaklı hastalar genellikle karın ağrısı, şişkinlik, gaz ve ishal gibi semptomlardan şikayet etmeye devam eder. Ek olarak, bu hastalar ince bağırsak ve yemek borusu kanseri gibi komplikasyonları geliştirme ve iltihaplanma nedeniyle bağırsakta daralma riski altındadır.
Çölyak tanısı konulduktan sonra, bu bireylerin hayatlarının geri kalanında glütensiz beslenmeye devam etmeleri gerekir. Bu ilk başta zor olsa da, hastalar genellikle zamanla oldukça iyi uyum sağlar. Diyetisyenler diyet geçişinde yardımcı olacaktır.
Bebeklerde ve çocuklarda çölyak olabilir, ancak hastalık daha sık yetişkinlikte teşhis edilir ve insanlara yetmişli veya seksenli yaşlarda bile teşhis konulabilir.
Kadın hastaların çölyak tanısı alma olasılığı erkek hastalara göre daha fazladır. Tip 1 diyabet, tiroid bozuklukları veya çölyak hastası akrabaları olan bireyler, çölyak geliştirme riski daha yüksektir.
Çölyaklı hastaların semptomları veya belirtileri oldukça değişkendir. Bazı insanlar birkaç semptomla hafif inflamasyona sahiptir. Oldukça iyi hissedebilseler de, bağırsak astarında hala hasar meydana gelir.
Diğer insanlar daha şiddetli iltihaplanmaya sahiptir ve bu da onları doktorlarını ziyaret etmelerine neden olacak kadar şiddetli semptomlara neden olur. Bazen, ince bağırsakları ciddi şekilde iltihaplanmış olsa bile, bireylerin hiçbir semptomu olmaz.
Genel olarak yaygın belirtiler şu şekildedir;
Diğer belirtiler şunlardır;
Çölyak olan bir kişide yukarıdaki belirtilerden çeşitli olabilir ve çölyak hastası olan farklı kişilerde tamamen farklı belirtiler olabilir.
Doktorunuz çölyak hastalığının mümkün olduğunu düşündüğünde kan testi ve endoskopi isteyebilir, fakat çok olası olmadığını düşündüğün de, kan testleri yapılır. Kan testleri normal ise, diğer testler nadiren gereklidir.
Çölyak için bir kan testi mevcuttur, ancak herhangi bir test gibi %100 doğru değildir. Bu test, bağışıklık sisteminin glütene tepkisini değerlendirir.
Bazen doktor, semptomların çölyak veya benzeri başka bir hastalıktan kaynaklandığından şiddetle şüphelenir ve endoskopi ve biyopsi (ince bağırsak dokusunun örneklenmesi) talep eder. Genetik testler dışında çölyak hastalığı için tüm testler hasta gluten içeren normal bir diyetteyken yapılır.
Glutene karşı tepkisi olan ve çölyak hastalığından şüphelen kişilerin hastanelerin gastroenteroloji bölümünü ziyaret etmelidir.
Çölyak hastalığı engellilik değerlendirme cetveline göre üst sindirim sistemi tablosu dikkate alınır.
Çölyak hastalığında, hastanın yaşam zorluğu, işlev kaybı, kilo ve boy gibi tüm etkenler göz önüne alınarak değerlendirilir.
Engellilik değerlendirme tablosuna göre üst sindirim sistemi engel oranı tablosu şu şekildedir;
Üst sindirim kanalı kalıcı bozukluklarının sınıflandırma kriterleri.
Sınıf 1 | Sınıf 2 | Sınıf 3 | Sınıf 4 |
Engel Oranı % 10 | Engel Oranı % 25 | Engel Oranı % 50 | Engel Oranı % 75 |
Üst sindirim kanalına ait semptom ve bulgular veya anatomik kayıp ya da değişim ve Sürekli tedavinin gerek olmaması ve İstenilen düzeyde kiloyu sürdürebilme veya Operasyon sonrası sekel olmaması. | Üst sindirim kanalına ait semptom ve bulgular veya anatomik kayıp ya da değişim ve Semptom ve işaretlerin kontrolünde uygun diyet kısıtlaması ve ilaç tedavisi gerektirmesi veya nütrisyonel yetmezlik ve ideal kilonun en fazla %10 altında olma. | Üst sindirim kanalına ait semptom ve bulgular veya anatomik kayıp ya da değişim ve Uygun diyet kısıtlaması ve ilaç tedavisi ile tamamen düzelmeyen semptom, işaret ve beslenme durumu veya Üst sindirim kanalı rahatsızlığı nedeniyle ideal kilonun %10-20 altında olma. | Üst sindirim kanalına ait semptom ve bulgular veya anatomik kayıp ya da değişim ve Tedaviyle kontrol altına alınamayan semptomlar veya Üst sindirim kanalı Rahatsızlığı nedeniyle İdeal kilonun >%20 altında olma. |
Çölyaklı hastalarının, hastalığı hakkında merak ettiği bazı sorular şu şekildedir;
Yıllık takip, çölyak aktivitesini takip etmek için bir kan testi içermelidir. Devam eden veya tekrarlayan semptomları olan hastaların yeniden incelenmesi gerekir. Bazı uzmanlar, semptomlar gitmiş olsa bile iyileşmenin gerçekleştiğinden emin olmak için inceleme yapacaktır.
Çölyak hastalığı tedavi edilemez. Ömür boyu glütensiz bir diyet uygularsanız semptomlarınız ortadan kalkacak ve bağırsaklardaki villuslar iyileşecektir. Buğday, arpa, çavdar ve muhtemelen yulaf içeren yiyecekleri yemeyin, içecek içmemeye özen gösterilmelidir.
Araştırmalara göre çölyak sindirim sisteminde bulunan lenfatik sistemde kanser ve tümör görülme oranının sıklığının yükseldiği şeklinde bildirilmiştir.
Çölyak hastalığını önlemek için herhangi bir ilaç ile tedavisi yoktur.
GÜNDEM
05 Nisan 2025GÜNDEM
05 Nisan 2025GÜNDEM
05 Nisan 2025GÜNDEM
05 Nisan 2025EKONOMİ
05 Nisan 2025ENGELLİ
05 Nisan 2025ENGELLİ
05 Nisan 2025Veri politikasındaki amaçlarla sınırlı ve mevzuata uygun şekilde çerez konumlandırmaktayız. Detaylar için veri politikamızı inceleyebilirsiniz.